მუხლი 51

ძალიან საინტერესო კითხვაა და მეც ვისურვებდი, რომ კომენტარის ავტორმა განმარტოს აღნიშნული საკითხი, მითუმეტეს, რომ სკ 51(3) მუხლის ახალი რედაქციის კუთხით უზენაეს სასამართლოს ჯერ არ უმსჯელია. ერთი გადაწყვეტილება არსებობს და ისიც ძველ რედაქციას ეხება (იხ. http://www.supremecourt.ge).

ვფიქრობ, რომ სკ 51(3) მუხლის ახალ რედაქციაშიც იგივე აზრი დევს, რაც მის წინა რედაქციაში იდო, კერძოდ, აქ (უბრალოდ) საუბარია ისეთი ნების გამოვლენაზე, რომელიც მოხდა სასამართლოს მიერ პირის „მხარდაჭერის მიმღებად ცნობამდე“. თუმცა, ძველი რედაქციისგან განსხვავებით, აქ ასე მარტივად არ არის საქმე, კერძოდ:
1. სკ 12(5) მუხლის ძველი რედაქციით, ქმედუუნაროდ ითვლებოდა პირი, რომელიც ჭკუასუსტობის ან სულით ავადმყოფობის გამო, სასამართლოს მიერ, ქმედუუნაროდ იყო აღიარებული, და ასეთი პირის მიერ გამოვლენილი ნება ბათილად ითვლებოდა სკ 58(1) მუხლის ძველი რედაქციის ძალით. ანუ, როგორც ვხედავთ, სწორედ სკ 58(1) მუხლის ძველი რედაქციის ტექსტი განაპირობებდა და ამართლებდა სკ 51(3) მუხლის დანაწესის ძველი რედაქციის არსებობას და საჭიროებას. თუმცა, ამ უკანასკნელი მუხლის სიტუაცია ექვქმდებარებოდა სკ 58(3) მუხლით გათვალისწინებულ ტესტს. ანუ, „ქმედუუნაროდ აღიარებული“ პირის მიერ გამოვლენილი ნების ბათილობას სკ 58(1) მუხლის ძველი რედაქციის დანაწესი ადგენდა, ხოლო სასამართლოს მიერ სულით ავადმყოფი პირის „ქმედუუნაროდ აღიარებამდე“ (ანუ, სკ 51(3) მუხლის ძველი რედაქციით გათვალისწინებულ შემთხვევაში), მის მიერ გამოვლენილი ნების ბათილობის შემთვევას კი, სკ 58(3) მუხლის ძველი რედაქცია ითვალისწინებდა.
2. ცოტა განსხვავებული სურათი გვაქვს სკ 12(5) მუხლის ახალი რედაქციის მიხედვით, კერძოდ, ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირი, ანუ, პირი, რომელსაც აქვს მყარი ფსიქიკური, გონებრივი/ინტელექტუალური დარღვევები, ქმედუუნაროდ აღარ ითვლება, ანუ, ასეთი პირი ჩვეულებრივ „ქმედუნარიან“ პირად არის მიჩნეული. შესაბამისად, სკ 58(1) მუხლი, ძველი რედაქციის მსგავს დებულებას აღარ შეიცავს, ამიტომაც, სრულიად ზედმეტი და გაუმართლებელია სკ 51(3) მუხლის ტექსტის იმ ნაწილის არსებობა, რომელიც „მხარდაჭერის მიმღები პირის“ ნების გამოვლენას ეხება.
საქმე ის არის, რომ, სანამ პირი „მხარდაჭერის მიმღებად არის ცნობილი“, მისი ნების გამოვლენის ბათილობის საკითხს სკ 58(3) მუხლის ახალი რედაქცია განსაზღვრავს, თუ ეს პირი ამ გარიგებით სარგებელს არ იღებს. ანუ, გამოდის, რომ სკ 51(3) მუხლით გათვალისწინებული „მხარდაჭერის მიმღები პირის“ ნების გამოვლენის ბათილობის ერთადერთ შემთხვევას სკ 58(3) მუხლი ითვალისწინებს და ამიტომაც, სრულიად ზედმეტია სკ 51(3) მუხლში „მხარდაჭერის მიმღები პირის“ ხსენება.
შესაბამისად, შეიძლება დანამდვილებით ითქვას, რომ სკ 51(3) მუხლის იმ ნაწილში, სადაც „მხარდაჭერის მიმღებზეა“ საუბარი, ისეთი სიტუაცია იგულისხმება, რომელიც სკ 58(3) მუხლის რეგულირების სფეროში არ ხვდება, ანუ, როდესაც პირი, რომელიც სასამართლოს მიერ „მხარდაჭერის მიმღებად“ (ჯერ) არ არის ცნობილი, მაგრამ ფსიქიკური აშლილობის ფონზე გარიგების დასადებად ისეთ ნებას ავლენს, რომელიც რეალური ვითარების სწორ აღქმას არ შეესაბამება, თუმცა, ამის მიუხედავად, ამ გარიგებით სარგებელს იღებს.
სკ 51(3) მუხლის იმ ნაწილში, სადაც „მხარდაჭერის მიმღებზეა“ საუბარი, არანაირად არ იგულისხმება სკ 58(პრიმა) მუხლით გათვალისწინებული არცერთი შემთხვევა და მითუმეტეს არ იგულისხმება უშუალოდ სკ 1293(4) მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევა, რადგანაც ეს უკანასკნელი მუხლების ეხება ისეთ სიტუაციას, როდესაც ნების გამოვლენა ხდება სასამართლოს მიერ „მხარდაჭერის მიმღებად“ აღიარებული პირის მიერ, ხოლო სკ 51(3) მუხლი კი ეხება ისეთი პირის ნების გამოვლენას, რომელიც სასამართლოს მიერ ჯერ არ არის აღიარებული (ცნობილი) „მხარდაჭერის მიმღებ“ პირად.
ზემოაღნისნულის შესაბამისად, დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ, ჩემი აზრით, სკ 51(3) მუხლის იმ ნაწილში, სადაც „მხარდაჭერის მიმღებზეა“ საუბარი, მხოლოდ და მხოლოდ ისეთი სიტუაცია იგულისხმება, როდესაც ფსიქიკური აშლილობის მქონე პირი, რომელიც სასამართლოს მიერ „ჯერ არ არის ცნობილი მხარდაჭერის მიმღებად“, გარიგების დასადებად ისეთ ნებას ავლენს, რომელიც რეალური ვითარების სწორ აღქმას არ შეესაბამება, მაგრამ, ამის მიუხედავად, ამ გარიგებით ის სარგებელს იღებს, და სწორედ ამიტომაც არ არის ის ბათილი სკ 58(3) მუხლის ძალით.

51(2) მუხლი არასწორადაა ნათარგმნი კოდექსშიც და ეს კომენტარიც არასწორია. ამ პუნქტის იდეა იმაშია (ორიგინალში), რომ ცალმხრივი ნების გამოვლენა ნადმვილად არ ჩაითვლება, თუ ნების გამომვლენი (და არა მეორე მხარე) გააუქმებს საკუთარი ნების გამოვლენას მანამდე, ვიდრე ნების გამოვლენა მიუვა მეორე მხარეს, ან მაშინვე, როგორც კი მიუვა. ბუნებრივია, თუ ცალმხრივი ნება გამოვავლინე, მაგრამ მაშინვე გადავთქვი, ეს არ ჩაითვლება ნადმვილად და მეორე მხარეს არ შეუძლია დაეყრდნოს ამ ნების გამოვლენას (გამოიყენოს იგი სამართლებრივი შედეგებისთვის).
რაც წერია მუხლში სიტყვასიტყვით, ის არანაირ შინაარსს არ ქმნის. ცალმხრივ გარიგებას რაში ჭირდება მეორე მხარის თანხმობა ნადმვილობისთვის? მაშინ ორმხრივი ყოფილა. ორმხრივშიც კი ცალმხრივი ნების გამოვლენა ნამდვილობას არ კარგავს მეორე მხარის უარის გამო, უბრალოდ ორმხრივი გარიგება არ იდება. მიღებასავალდებულო ნება ნიშნავს, რომ გამოვლენილი ნება მეორე მხარეს უნდა მიუვიდეს ფიზიკურად, რაც ობიექტური ფაქტია და მეორე მხარის თანხმობა/უარყოფა არაფერ შუაშია. ერთი ცალმხრივი გარიგება მითხარით, რომელშიც მეორე მხარის ე.წ. “თანხმობაა საჭირო მიღებაზე”.